فیروزه کوبی به عنوان یکی از مهمترین هدایای صنایع دستی اصفهان، امروزه بسیار پرطرفدار شده است. به شکلی که افراد بسیاری گرایش به یادگیری این هنر زیبا پیدا کرده اند. برای یادگیری این هنر علاوه بر اینکه باید مراحل مختلف کار را یاد بگیرید، لازم است که وسایل مورد نیاز ان را نیز تهیه کنید. نکته قابل توجه آن است که برای تهیه ظروف فیروزه کوبی زیبا و با کیفیت، لازم است که از مواد اولیه با کیفیت و مرغوبی نیز استفاده شود. بدون شک انتخاب سنگ فیروزه اصلی یکی از مهمترین اصول ساخت این ظروف زیبا است. اما در کنار آن به کار بردن مواد مرغوب دیگر نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.
اگر اندکی با هنر فیروزه کوبی آشنایی داشته باشید می دانید که برای چسباندن قطعات فیروزه بر روی ظروف از چسب فیروزه کوبی استفاده می‌شود. انواع چسب فیروزه کوبی عبارت‌اند از: لاک گردویی و چسب مدرن فیروزه کوبی. در پست های گذشته در مورد چسب فیروزه کوبی صحبت کرده ایم. در این پست قصد داریم تا با لاک گردویی در فیروزه کوبی آشنا شویم.
لاک گردویی چیست ؟
فیروزه کاران اصفهانی به ویژه هنرمندان فیروزه کار قدیمی که به عنوان پیشکسوتان این هنر به فعالیت می‌پردازند آشنایی کافی را با چسب گردویی دارند. هنرمندان فیروزه کار برای چسباندن سنگ فیروزه نیشابور بر روی سطوح مختلف به ویژه ظروف مسی از لاک گردویی استفاده می‌کنند.
چسب یا لاک گردویی ماده‌ای است که به صورت سنتی از مواد مختلفی ساخته شده و از ابتدای پیدایش هنر فیروزه کوبی مورد کاربرد بوده است. از لاک گردویی به عنوان چسب سنتی فیروزه کوبی نیز یاد می‌شود. برای استفاده از چسب گردویی هنرمند فیروزه کار باید مهارت لازم را داشته باشد.
ترکیبات لاک گردویی مورد استفاده در فیروزه کوبی عبارت است از چوب گردو، تربانتین و کالفین. جالب است بدانید تربانتین ماده‌ای است که از صمغ درخت کاج به دست می‌آید و برای مقاومت چسب فیروزه کوبی مناسب باید به نسبت شش به چهار با کالفین ترکیب شود.
میزان ترکیب این مواد با یکدیگر در کیفیت چسب گردویی به‌دست‌آمده تأثیر مستقیم دارد. در صورتی که ترکیب این مواد به خوبی و به درستی انجام نشود در حین اجرای کار مشکلاتی را به وجود می‌آورد. برای مثال استفاده از مقادیر نادرست از این مواد موجب ایجاد حباب‌هایی بر روی سطح کار می‌شود.
در صورتی که تربانتین و کالفین دارای ناخالصی باشند ممکن است لکه‌های زرد رنگی بر روی کار به وجود آید. به همین دلیل هنگام سفارش چسب گردویی باید از میزان ترکیب مواد و همچنین میزان خلوص آن‌ها اطمینان حاصل کنید.
روش ساخت لاک گردویی
اگر تمایل دارید طرز تهیه لاک گردویی فیروزه کوبی را بدانید در این بخش با ما همراه باشید. برای تولید چسب گردویی ابتدا باید لاک یا صمغ مورد نظر را که از درخت گردو استخراج شده است به خوبی ساییده تا پودر شود. پودر به‌دست‌آمده به رنگ قهوه‌ای روشن می‌باشد که باید آن را با کالفین ترکیب نمایید.
برای استفاده از لاک گردویی به‌دست‌آمده به این شیوه عمل کنید: ظرف مورد نظر خود را اندکی حرارت دهید تا سطح آن به میزان کافی گرم شود. سپس چسب گردویی را بر روی آن ریخته و همچنان بر روی حرارت قرار دهید تا به طور کامل ذوب شود. وقتی که لاک گردویی ظرف را به طور کامل پوشان و آمادگی لازم برای اجرای فیروزه کوبی را پیدا کرد می‌توانید از آن استفاده کنید. در این مرحله دقت داشته باشید لاک گردویی باید به خوبی ذوب شود که سطح کار را کاملاً فرا گیرد. در صورتی که ظرف مورد نظر بیش از حد داغ شود و حرارت زیادی به چسب گردویی داده شود استحکام لازم را از دست خواهد داد و ممکن است در بعضی قسمت‌ها شاهد سوختگی لاک باشیم.
بعد از آغشته شدن ظرف مسی با لاک گردویی نوبت به قرارگیری سنگ‌های فیروزه بر سطح کار می‌رسد. قطعات فیروزه باید در اندازه‌های متناسب با ظرفیت انتخاب شود. به گونه‌ای که قطعات ریز فیروزه در ظروف کوچک و قطعات درشت‌تر در ظروف بزرگ‌تر استفاده شود. در این شیوه باید قطعات فیروزه را اندکی حرارت داد و سپس بر روی کار قرار داد که کمترین فاصله در میان سنگ‌ها وجود داشته باشد.
چسباندن سنگ فیروزه با لاک گردویی
اکنون که ظرف مورد نظر شما آماده شده و بر روی آن لایه‌ای از چسب گردوئی قرار گرفته است می‌توانید سنگ‌های فیروزه نیشابور را با دقت بر روی آن قرار دهید. فیروزه کاران معمولاً برای چسباندن سنگ‌های فیروزه ناحیه مورد نظر خود را با چیدن یک ردیف سنگ در بالا و یک ردیف سنگ در پایین کار مشخص می‌کنند و سپس قطعات دیگر را با نظم و دقت در کنار یکدیگر قرار می‌دهند.
قرار دادن سنگ‌های فیروزه با استفاده از ابزار پنس یا انبر انجام می‌شود. اگر در زمان اجرای کار با کمبود چسب مواجه شدید می‌توانید اندکی از لاک گردویی را به همراه کالفین بر روی ظرف قرار داده و روند انجام کار را ادامه دهید. در صورتی که پس از پایان کار نواقصی را مشاهده می‌کنید می‌توانید با استفاده از بتونه سنگ آن‌ها را برطرف کنید.
برای قرارگیری زیباتر قطعات معمولاً سنگ‌ها را از روی پهن خود استفاده می‌کنند. با این کار در مرحله صیقل شدن ظرف جلوه زیبایی پیدا می‌کند. چسب فیروزه کوبی مورد استفاده در محصولات صنایع دستی حامد کریمی و همچنین سایر مواد اولیه مانند قطعات سنگ فیروزه و ظروف مسی مورد استفاده این برند از کیفیت و مرغوبیت بالایی برخوردار هستند.